TECHNICAL AND MORPHOLOGICAL MODEL OF CHALCOLITHIC CHOPPING TOOLS OF THE RUSSIAN-KARELIAN TYPE FROM KARELIA AND THE UPPER VOLGA REGION
https://doi.org/10.17746/1563-0110.2017.45.2.026-034
Abstract
The article addresses chopping tools (axes, adzes, and gouges) from the Chalcolithic peatbog sites at Sakhtysh, Karelia, associated with the Volosovo culture. This group was first separated on the basis of technological and typological criteria, and their connection with the Volosovo component of these culturally and temporally heterogeneous sites was later verified with a detailed spatial analysis. The main traits of the Volosovo tools match those of the Russian-Karelian type, found in Russian Karelia at Chalcolithic sites with Asbestos and Porous Ware. The analysis of preforms suggests that their production followed a certain technological and typological model. The basic type of tool had a trapezoid or triangular cross-section, which was formed at the knapping stage and could then be transformed into a half-oval. Knapping was done with the punch technique, also evidenced by axes with a tetrahedral cross-section, widespread in the Neolithic of northern, central, and eastern Europe. The Volosovo chopping tools at sites with asbestos ware in the Upper Volga region and Karelia, then, follow the same single technological tradition. Its distribution area cannot be delimited thus far, but it could extend beyond that of the axes with a tetrahedral cross-section.
About the Author
A. Y. TarasovRussian Federation
Senior Researcher.
Pushkinskaya 11, Petrozavodsk, 185910
References
1. Брюсов А.Я. История древней Карелии. – М.: ГИМ, 1940. – 320 с. – (Тр. ГИМ; вып. IX).
2. Брюсов А.Я. Археологические памятники III – I тысячелетий до нашей эры в Карело-Финской ССР // Археологический сборник. – Петрозаводск: Гос. изд-во Карело-Фин. ССР, 1947. – С. 9–34.
3. Брюсов А.Я. Очерки по истории племен европейской части СССР в неолитическую эпоху. – М.: Изд-во АН СССР, 1952. – 264 с.
4. Гурина Н.Н. К вопросу об обмене в неолитическую эпоху // КСИА. – 1974. – Вып. 138: Торговля и обмен в древности. – С. 12–23.
5. Жилин М.Г., Костылёва Е.Л., Уткин А.В., Энговатова А.В. Мезолитические культуры Верхнего Поволжья: По материалам стоянки Ивановское VII. – М.: Наука, 2002. – 247 с.
6. Жульников А.М. Энеолит Карелии: Памятники с пористой и асбестовой керамикой. – Петрозаводск: ИЯЛИ КарНЦ РАН, 1999. – 224 с.
7. Кларк Дж.Г.Д. Доисторическая Европа: Экономический очерк. – М.: Наука, 1953. – 348 с.
8. Королёв А.И., Ставицкий В.В. Примокшанье в эпоху раннего металла. – Пенза: Пенз. гос. пед. ун-т, 2006. – 202 с.
9. Костылёва Е.Л., Уткин А.В. Нео-энеолитические могильники Верхнего Поволжья и Волго-Окского междуречья: Планиграфические и хронологические структуры. – М.: Таус, 2010. – 300 с.
10. Крайнов Д.А. Древнейшая история Волго-Окского междуречья: Фатьяновская культура. – М.: Наука, 1972. – 276 с.
11. Крайнов Д.А. Волосовская культура // Эпоха бронзы лесной полосы СССР. – М.: Наука, 1987. – С. 10–27. – (Археология СССР).
12. Никитин В.В. Медно-каменный век Марийского края (середина III – начало II тысячелетия до н.э.). – Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 1991. – 152 с.
13. Никитин В.В. Каменный век Марийского края. – Йошкар-Ола: МарНИИЯЛИ, 1996. – 180 с. – (Тр. Мар. археол. экспедиции; т. IV).
14. Семёнов С.А. Развитие техники в каменном веке. – Л.: Наука, 1968. – 363 с.
15. Тарасов А.Ю. Центр изготовления каменных макроорудий энеолитического времени на территории Карелии // Археол. вести. – 2003. – Вып. 10. – С. 60–74.
16. Тарасов А.Ю. Энеолитическая индустрия каменных макроорудий Карелии в ряду европейских индустрий позднего каменного века // Хронология, периодизация и кросскультурные связи в каменном веке. – СПб.: Наука, 2008. – Вып. 1. – С. 190–201.
17. Тарасов А.Ю., Костылёва Е.Л. Рубящие орудия из волосовских комплексов сахтышских стоянок: Технико-типологический и планиграфический анализ // Тверской археологический сборник. – Тверь: Твер. гос. обл. музей, 2015. – Вып. 10, т. 1. – С. 375–406.
18. Тарасов А.Ю., Крийска А., Кирс Ю. Свидетельства обмена между населением Карелии и Эстонии в финальном каменном веке: По результатам археологического и петрографического изучения рубящих орудий русско-карельского типа с территории Эстонии // Тр. КарНЦ РАН. – 2010. – № 4, вып. 1. – С. 56–65.
19. Третьяков В.П. Волосовские племена в европейской части СССР в III–II тыс. до н.э. – Л.: Наука, 1990. – 211 с.
20. Филатова В.Ф. Русско-карельский тип орудий в неолите Карелии // СА. – 1971. – № 2. – С. 32–38.
21. Фосс М.Е. Древнейшая история Севера европейской части СССР. – М.: Изд-во АН СССР, 1952. – 280 с. – (МИА; № 29).
22. Цветкова И.К. Стоянка Володары: По материалам раскопок 1946 г. // КСИИМК. – 1948. – Вып. XX. – С. 3–14.
23. Цветкова И.К. Волосовские неолитические племена // Археологический сборник. – М.: Гос. изд-во культ.-просвет. лит., 1953. – С. 19–52. – (Тр. ГИМ; вып. XXII).
24. Цветкова И.К. Племена рязанской культуры // Окский бассейн в эпоху камня и бронзы. – М.: Сов. Россия, 1970. – С. 97–153.
25. Ailio Ju. Fragen der Russischen Steinzeit. – Helsinki: Suomen Muinaismuistoyhdistys, 1922. – 110 s. – (Suomen Muinaismuistoyhdistyksen Aikakauskirja; t. XXIX, p. 1).
26. Andrefsky W.Jr. Lithics: Macroscopic Approaches to Analysis. – Cambridge: Cambridge Univ. Press, 1998. – 258 p.
27. Apel J. Daggers, knowledge and power: The social aspects of flint-dagger technology in Scandinavia, 2350–1500 cal BC. – Uppsala: Dep. of Archaeol. and Ancient History, Uppsala Univ., 2001. – 363 p.
28. Äyräpää A. Itä-Karjala kivikautisen asekaupan keskustan: Tuloksia Kansallismuseon itäkarjalaisten kokoelmien tutkimuksista // Muinaista ja vanhaa Itä-Karjalaa: Tutkielmia Itä-Karjalan esihistoria, kulttuurihistorian ja kansankulttuurin alalta. – Helsinki, 1944. – P. 53–73 (Toimittanut Suomen muinaismuistoyhdistys. Korrehtuurivedos).
29. Edenmo R. Prestigeekonomi under yngre stenåldern: Gåvoutbyten och regionala identiteter i den svenska båtyxekulturen. – Uppsala: Dep. of Archaeol. and Ancient History, Uppsala Univ., 2008. – 298 p. – (Occasional Papers in Archaeology; vol. 43).
30. Hansen P.V., Madsen B. Flint axe manufacture in the Neolithic: An experimental investigation of a flint axe manufacture site at Hastrup Vaenget, East Zealand // J. of Danish Archaeol. – 1983. – Vol. 2. – P. 43–59.
31. Heikkurinen T. Itäkarjalaiset tasaja kourutaltat. – Helsinki: Helsingin yliopiston monistuspalvelu, 1980. – 101 s. – (Helsingin yliopiston arkeologian laitos: moniste; N 21).
32. Inizian M.-L., Reduron-Ballinger M., Roche H., Tixier J. Technology and Terminology of Knapped Stone Followed by a Multilingual Vocabulary (Arabic, English, French, German, Greek, Italian, Portuguese, Spanish). – Nanterre: CREP, 1999. – 189 p. – (Préhistoire de la Pierre Taillée; vol. 5).
33. Kriiska A., Tarasov A. Wood-Chopping Tools of RussianKarelian type from Latvia // Arheologija un Etnografija. – Riga, 2011. – Laid 25. – Lpp. 57–72.
34. Madsen B. Flint axe manufacture in the Neolithic: experiments with grinding and polishing of thin-butted axes // J. of Danish Archaeol. – 1984. – Vol. 3, N 3. – P. 47–62.
35. Malmer M.P. Jungneolitische Studien. – Lund: C.W.K. Gleerup, 1962. – 630 p. – (Acta archaeologica Lundensia; vol. 8, N 2).
36. Nordquist K., Seitsonen O. Finnish Archaeological Activities in the Present-Day Karelian Republic until 1944 // Fennoscandia Archaeologica. – 2008. – Vol. XXV. – P. 27–60.
37. Olausson D. Talking axes, social daggers // Form, function & context: Material culture studies in Scandinavian archaeology. – Lund: Inst. of archaeol., 2000. – P. 121–134.
38. Pelegrin J.P. Blade-making techniques from the Old World: Insights and applications to Mesoamerican obsidian Lithic technology // Mesoamerican lithic technology: Experimentation and interpretation. – Salt Lake City: Univ. of Utah Press, 2004. – P. 55–71.
39. Stafford M. From forager to farmer in flint: A lithic analysis of the prehistoric transition to agriculture in Southern Scandinavia. – Aarhus: Aarhus Univ. Press, 1999. – 147 p.
40. Sundström L. Det hotade kollektivet: Neolitiseringsprocessen ur ett östmellansvenskt perspektiv. – Uppsala: Dep. of Archaeol. and Ancient History, Uppsala Univ., 2003. – 321 p.
41. Sundström L., Apel J. An Early Neolithic Axe Production and Distribution System within a semi-sedentary farming Society in eastern central Sweden, c. 3500 BC // Third flint alternatives conference at Uppsala. – Uppsala: Dep. of Archaeol. and Ancient History, Uppsala Univ., 1998. – P. 155–192. – (Occasional papers in archaeology; vol. 16).
42. Tallgren A.M. Collection Zaoussaï1ov au Museé historique de Finlande à Helsingfors. – Helsingfors: Édité par la Commiss. des coll. Antell, 1916. – 45 p.
43. Tallgren A.M. Zur Archäologie Eestis. – Dorpat: Univ. Dorpat, 1922. – Bd. I: Vom Anfang der Besiedlung bis etwa 500 n. Chr. – 139 S. – (Acta et Commentationes Universitatis Tartuensis (Dorpatensis); vol. III; fasc. 6).
44. Tarasov A., Stafeev S. Estimating the scale of stone axe production: A case study from Onega Lake, Russian Karelia // J. of Lithic Studies. – 2014. – Vol. 1, N 1. – P. 239–261.
45. Zhulnikov A., Tarasov A., Kriiska A. Discrepancies between conventional and AMS dates of complexes with Asbestos and Porous Ware – probable result of “reservoir effect”? // Fennoscandia Archaeologica. – 2012. – Vol. XXIX. – P. 79–86.
Review
For citations:
Tarasov A.Y. TECHNICAL AND MORPHOLOGICAL MODEL OF CHALCOLITHIC CHOPPING TOOLS OF THE RUSSIAN-KARELIAN TYPE FROM KARELIA AND THE UPPER VOLGA REGION. Archaeology, Ethnology & Anthropology of Eurasia. 2017;45(2):26-34. https://doi.org/10.17746/1563-0110.2017.45.2.026-034